[:en]
تمیزكردن و درجه بندی يكي از مهمترين و نخستین عملیات پس از برداشت محصول است كه برای خارج كردن ناخالصي ها و مواد نامرغوب از دانه ها و محصولات كوبیده شده و جداسازی دانه ها يا محصولات به صورت دلخواه انجام ميشود. ارزش تجاری رقابتي محصولات كشاورزی بستگي به درجه بندی آنها دارد. اين عامل خود بستگي به (الف) خصوصیات فیزيكي مثل اندازه، شكل و رطوبت، (ب) خصوصیات شیمیايي مثل اسیدهای چرب آزاد، عطر و بو، (ج) عوامل بیولوژيك مثل صدمه در اثر حملات آفات دارد.
يك مخلوط از بذرهای مختلف ميتواند بر اساس اختلاف در طول، عرض، ضخامت، چگالي بافت سطحي، حركت هنگام وزش باد، رنگ، شكل، هدايت الكتريكي و خواص مغناطیسي از يكديگر جدا شوند. تمیزكردن در فرآوری محصولات كشاورزی معمولاً دفع ناخالصي و مواد نامرغوب از مواد مرغوب تعريف ميشود. اين عمل با شستشو، الك كردن و جداكردن دستي و غیره انجام ميشود. درجه بندی كیفي مواد (درجه بندی) به تفكیك مواد تمیزشده بر اساس كیفیت محصول گويند كه اين عمل بستگي به ارزش های مختلف تجاری و مصارف ديگر دارد. درجه بندی كمي مواد (دسته بندی) به تفكیك محصولات تمیزشده بر اساس اندازه، شكل، جرم حجمي، بافت و رنگ آن گويند. بوجاری(غربال)كردن، خارج كردن ذرات بزرگ در اولین مرحله از فرآوری محصول است.
الك كردن : الك كردن يك روش جداسازی دانه ها و بذرها به دو بخش يا بیشتر بر اساس اندازه آنها است. برای تمیز كردن و جداسازی بذرها، الك يكي از وسايلي است كه بیشترين مورد استفاده را دارد. وقتیكه ذرات جامد روی الك ريخته مي شود، ذرات كوچكتر از سوراخ های الك عبور ميكنند درحالی كه ذرات درشت تر در دهانه الك باقي ميماند. يك الك تك مرحلهای مواد را به دو بخش تفكیك ميكند. وقتي كه مواد از درون يك سری الك با اندازه های مختلف عبور داده مي شوند، بر اساس اندازه سوراخ ها به چندين قسمت تفكیك ميشوند. الك های توام با جريان هوا (الكهای بادی ) اكثر مواد دانهای را تمیز و درجهبندی كمي (جداسازی) ميكنند. الكها معمولاً توسط بازوهايي در هوا معلق هستند و وقتي اين واحد توسط يك موتور الكتريكي نوسان ميكند، حركت رفت و برگشتي در امتداد افق صورت ميگیرد و در همان لحظه مقداری نیز حركت عمودی دارد. اين دو حركت باعث ميشوند كه دانه ها به يك طرف الك حركت كنند و در هنگام حركت به هم ضربه وارد نمايند.
حرکتهای الک: اهداف حركتهای الك عبارتند از: بهمزدن مواد روی سطح الك، قراردادن ذرات ريز بر روی سطح زيرين،تخلیه نمودن ذرات درشت.
مواد الك شده: موادی كه بر روی سطح الك باقي ميمانند، مواد درشت يا با اندازه بزرگ (بیش اندازه )نامیده ميشوند، در حالی كه موادی كه از الك عبور ميكنند، مواد ريز يا اندازه كوچك نامیده ميشوند. موادی كه از سوراخ های الك خاصي عبور ميكنند ولي بر روی الك زيری باقي ميمانند، مواد متوسط يا حد واسط نامیده ميشوند.
اندازه سوراخ های الک یا شبکه : روزنه های چهارگوش شكل گرفته شده توسط سیم كه معمولاً شبكه نامیده ميشوند، تعداد سوراخ ها در هر اينچ (طول) است كه از مركز يك ضلع تا فاصله يك اينچ بعد از آن شمارش ميشود، يا توسط اندازه سوراخ بر حسب اينچ يا میلیمتر است كه از مركز يك ضلع تا مركز ضلع ديگر مشخص ميشود. وقتي كه تعداد سوراخ ها در هر اينچ 2 عدد يا بیشتر باشد به آن شبكه گويند، در حالیكه سوراخهای با اندازه 0/1 اینچ یا بیشتر از آن را شبكه نمي نامند.
[:fa]
تمیزكردن و درجه بندی يكي از مهمترين و نخستین عملیات پس از برداشت محصول است كه برای خارج كردن ناخالصي ها و مواد نامرغوب از دانه ها و محصولات كوبیده شده و جداسازی دانه ها يا محصولات به صورت دلخواه انجام ميشود. ارزش تجاری رقابتي محصولات كشاورزی بستگي به درجه بندی آنها دارد. اين عامل خود بستگي به (الف) خصوصیات فیزيكي مثل اندازه، شكل و رطوبت، (ب) خصوصیات شیمیايي مثل اسیدهای چرب آزاد، عطر و بو، (ج) عوامل بیولوژيك مثل صدمه در اثر حملات آفات دارد.
يك مخلوط از بذرهای مختلف ميتواند بر اساس اختلاف در طول، عرض، ضخامت، چگالي بافت سطحي، حركت هنگام وزش باد، رنگ، شكل، هدايت الكتريكي و خواص مغناطیسي از يكديگر جدا شوند. تمیزكردن در فرآوری محصولات كشاورزی معمولاً دفع ناخالصي و مواد نامرغوب از مواد مرغوب تعريف ميشود. اين عمل با شستشو، الك كردن و جداكردن دستي و غیره انجام ميشود. درجه بندی كیفي مواد (درجه بندی) به تفكیك مواد تمیزشده بر اساس كیفیت محصول گويند كه اين عمل بستگي به ارزش های مختلف تجاری و مصارف ديگر دارد. درجه بندی كمي مواد (دسته بندی) به تفكیك محصولات تمیزشده بر اساس اندازه، شكل، جرم حجمي، بافت و رنگ آن گويند. بوجاری(غربال)كردن، خارج كردن ذرات بزرگ در اولین مرحله از فرآوری محصول است.
الك كردن : الك كردن يك روش جداسازی دانه ها و بذرها به دو بخش يا بیشتر بر اساس اندازه آنها است. برای تمیز كردن و جداسازی بذرها، الك يكي از وسايلي است كه بیشترين مورد استفاده را دارد. وقتیكه ذرات جامد روی الك ريخته مي شود، ذرات كوچكتر از سوراخ های الك عبور ميكنند درحالی كه ذرات درشت تر در دهانه الك باقي ميماند. يك الك تك مرحلهای مواد را به دو بخش تفكیك ميكند. وقتي كه مواد از درون يك سری الك با اندازه های مختلف عبور داده مي شوند، بر اساس اندازه سوراخ ها به چندين قسمت تفكیك ميشوند. الك های توام با جريان هوا (الكهای بادی ) اكثر مواد دانهای را تمیز و درجهبندی كمي (جداسازی) ميكنند. الكها معمولاً توسط بازوهايي در هوا معلق هستند و وقتي اين واحد توسط يك موتور الكتريكي نوسان ميكند، حركت رفت و برگشتي در امتداد افق صورت ميگیرد و در همان لحظه مقداری نیز حركت عمودی دارد. اين دو حركت باعث ميشوند كه دانه ها به يك طرف الك حركت كنند و در هنگام حركت به هم ضربه وارد نمايند.
حرکتهای الک: اهداف حركتهای الك عبارتند از: بهمزدن مواد روی سطح الك، قراردادن ذرات ريز بر روی سطح زيرين،تخلیه نمودن ذرات درشت.
مواد الك شده: موادی كه بر روی سطح الك باقي ميمانند، مواد درشت يا با اندازه بزرگ (بیش اندازه )نامیده ميشوند، در حالی كه موادی كه از الك عبور ميكنند، مواد ريز يا اندازه كوچك نامیده ميشوند. موادی كه از سوراخ های الك خاصي عبور ميكنند ولي بر روی الك زيری باقي ميمانند، مواد متوسط يا حد واسط نامیده ميشوند.
اندازه سوراخ های الک یا شبکه : روزنه های چهارگوش شكل گرفته شده توسط سیم كه معمولاً شبكه نامیده ميشوند، تعداد سوراخ ها در هر اينچ (طول) است كه از مركز يك ضلع تا فاصله يك اينچ بعد از آن شمارش ميشود، يا توسط اندازه سوراخ بر حسب اينچ يا میلیمتر است كه از مركز يك ضلع تا مركز ضلع ديگر مشخص ميشود. وقتي كه تعداد سوراخ ها در هر اينچ 2 عدد يا بیشتر باشد به آن شبكه گويند، در حالیكه سوراخهای با اندازه 0/1 اینچ یا بیشتر از آن را شبكه نمي نامند.
[:]